NCCA uses cookies so that you have the best possible browsing experience on our website. If you agree that we can store and use cookies click 'Accept & Close'.Manage Cookies
Fáilte go dtí torthaí foghlama Churaclam Teanga na Bunscoile.
Anseo is féidir leat na torthaí foghlama a úsáid trí shnáithe (Teanga Bhéal, Léitheoireacht, Scríbhneoireacht, Oral Language, Reading, Writing) ag baint úsáide as an roghchlár ar chlé.
Sna táblaí thíos, tabharfaidh tú faoi deara go bhfuil an lipéad torthaí foghlama ábhartha le feiceáil nuair a bhíonn tú ag sciorradh ar uimhir cluaisíní. Nuair a chliceálann tú ar an táb torthaí foghlama ábhartha, dealraíonn sé leis na Samplaí d'Fhoghlaim Teanga na bPáistí,Contanaim Dul chun Cinn agus Ábhar Tacaíochta do Mhúinteoirí.
Spéis agus comhaird a léiriú agus éisteacht go gníomhach le Gaeilge shaibhir á labhairt i réimse comhthéacsanna ar mhaithe le spraoi, cé nach gá go dtuigfeadh siad gach focal.
Spéis agus comhaird a léiriú agus stór focal a shealbhú trí éisteacht go gníomhach le Gaeilge shaibhir á labhairt i réimse comhthéacsanna ar mhaithe le spraoi agus cúiseanna faoi leith, cé nach gá go dtuigfeadh siad gach focal.
Éisteacht go gníomhach le comhráite agus le téacsanna i réimse seánraí agus i dteangacha éagsúla, nuair is cuí. Brí agus taitneamh a bhaint as na comhráite agus na téacsanna sin.
Éisteacht go gníomhach le réimse réimeanna teanga, canúintí, agus blasanna ar mhaithe le cuspóirí ar leith.
Éisteacht go gníomhach le réimse réimeanna teanga, canúintí, agus blasanna ar mhaithe le cuspóirí ar leith. Comparáidí a dhéanamh idir na réimeanna teanga, na canúintí agus na blasanna sin.
Show interest in, demonstrate joint attention and actively listen and attend for enjoyment and for a particular purpose.
Recognise themselves as listeners and speakers, engaging purposefully and empathetically with others.
Express their individuality through their knowledge and use of various languages.
Actively listen and extract meaning and enjoyment from conversations and texts in a range of genres and where possible, in various languages.
Demonstrate interest and joint attention and listen actively to very fluent Irish being spoken in a variety of contexts for fun, although it need not be the case that they understand every word.
Demonstrate interest and joint attention and acquire vocabulary through listening actively to very fluent Irish being spoken in a variety of contexts for fun and specific purposes, although it need not be the case that they understand every word.
Actively listen to conversations and texts in a variety of genres and in various languages, where appropriate. Understand and enjoy such conversations and texts.
Actively listen to a variety of language registers, dialects and accents for specific purposes.
Actively listen to a variety of language registers, dialects and accents for specific purposes. Compare those language registers, dialects and accents.
Tugann an páiste aird ar spreagthaigh sa timpeallacht.
Leanann an páiste na gluaiseachtaí atá ag spreagthaigh.
Tugann an páiste aird ar spreagthaí trí amharc na súl a choinneáil orthu agus leanann amharc súl duine fhásta chun aird a thabhairt ar rud le chéile.
Déanann an páiste aithris ar ghníomhartha agus ar fhuaimeanna.
Tugann an páiste aird ar feadh tréimhsí níos faide ar spreagthaí suimiúla nó coitianta lena n-áirítear:
Gníomhartha, gothaí, tuin ghutha, comhráite agus scéalta a léitear os ard, agus glacann páirt i rainn, amhráin agus cluichí.
Glacann an páiste páirt i gcomhrá trí úsáid a bhaint as teagmháil súl chuí agus aird acu ar chomharthaíocht colainne, gothaí agus tuin ghutha.
Úsáideann an páiste na ciúnna sin in éineacht le comhthéacs chun focail/frásaí nua a thuiscint.
Éisteann an páiste le heolas faoi eispéireas nua, lena n-áirítear ficsean agus neamhfhicsean a éiríonn níos casta de réir a chéile.
Éisteann an páiste le duine fásta ag léiriú teanga nua arbh fhéidir a lán focal nach eol dóibh a bheith inti.
Éisteann páiste le sainmhínithe agus le cur síos ag úsáid tuine, gothaí agus roinnt focal a thuigtear chun na príomh-theachtaireachtaí a léirmhíniú.
Tugann an páiste aird ar eolas a chuirtear i láthair ar théacs (leabhair, fuaim etc).
Tugann an páiste aird ar chumarsáid bhriathartha agus neamhbhriathartha i gcomhthéacsanna éagsúla.
Éisteann an páiste le daoine nach bhfuil aithne acu orthu ag caint agus ag léiriú focail/frásaí nua.
Díríonn a aird ar an bhfuaimniú ceart ó thaobh na canúna de.
Faigheann an páiste léargas ó bheith ag éisteacht le heolas nua ar réimse leathan ábhar.
Éisteann an páiste le heolas á chur i láthair ó dhá thaobh d’argóint.
Éisteann an páiste go cúramach le daoine eile, ag teacht isteach le ceisteanna, léargas agus tuairimí.
Forbraíonn an páiste a scileanna éisteachta a thuilleadh trí pháirt a ghlacadh i gcomhráite agus le téacsanna ó bhéal.
Éisteann an páiste le agus pléann an tionchar atá ag cultúr, féiniúlacht, mar atá cúrsaí faoi láthair, cuspóir agus lucht éisteachta ar an mbealach a ndéanann daoine cumarsáid.
Glacann an páiste le agus déanann measúnú ar a stíl éisteachta agus labhartha ar leith agus stíl daoine eile.
Téacsanna a roghnú agus éisteacht leo i gcomhair pléisiúir agus spéise.
Téacsanna a roghnú agus a chruthú ar ábhar spéise.
Téacsanna ó bhéal i réimse seánraí trasna an churaclaim a roghnú ar mhaithe le pléisiúr, spéis agus cuspóirí ar leith.
Éisteacht le téacsanna agus a gcuid tuairimí faoi na téacsanna sin a chur in iúl.
Choose, listen to, respond to and create texts in a range of genres, and in other languages where appropriate, across the curriculum for pleasure and interest.
Choose, listen to, critically respond to and create texts in a range of genres and in other languages where appropriate, across the curriculum for pleasure, interest and specific purposes.
Choose texts and listen to them for pleasure and interest.
Select and create texts on a topic of interest.
Select oral texts in a variety of genres from across the curriculum for pleasure, interest and specific purposes.
Listen to texts and express their own views on them.
Baineann an páiste úsáid as gothaí gnúise, guthaíochtaí, gluaiseachtaí agus/nó gothaí chun freagairt do théacs(anna).
Léiríonn an páiste suim i dtéacsanna, baineann taitneamh astu, agus freagraíonn dóibh ag úsáid gothaí gnúise, guth, fuaimeanna agus gothaí coirp.
Éisteann an páiste le téacsanna, cruthaíonn téacsanna, agus glacann páirt i gcomhráite faoi thopaicí ar ábhair suime agus rogha pearsanta iad, ag úsáid abairtí bunúsacha agus friotail ilfhoclacha.
Glacann an páiste páirt i gcomhrá le daoine eile, roghnaíonn agus cruthaíonn téacsanna d’fhonn éisteacht leo i gcomhair pléisiúir agus iad ag éirí as ábhair suime pearsanta.
Cruthaíonn agus roghnaíonn an páiste téacsanna chun éisteacht leo, agus cuireann tús le comhráite le daoine eile d’fhonn teacht ar eolas faoi thopaic ar ábhar suime é agus an t-eolas sin a chomhroinnt.
Cuireann an páiste roghanna in iúl nuair a ghlacann sé páirt i gcomhráite agus nuair atá sé ag cruthú téacsanna agus ag éisteacht leo.
Aithníonn an páiste cuspóirí éagsúla chun téacsanna a chruthú, chun éisteacht leo agus chun páirt a ghlacadh i gcomhráite faoi ábhair suime phearsanta.
Cuireann an páiste tús le comhráite faoi ábhair suime phearsanta, agus coinníonn ar siúl iad.
Roghnaíonn téacsanna, éisteann leo, agus cruthaíonn téacsanna le haghaidh cuspóir áirithe.
Roghnaíonn an páiste agus cruthaíonn téacsanna, téann i dteagmháil leo le haghaidh cuspóirí áirithe, agus déanann na téacsanna seo a mheas agus cuspóir i gceist.
Cruthaíonn an páiste agus roghnaíonn téacsanna, bunaithe ar ábhair suime phearsanta agus le haghaidh cuspóirí áirithe.
Aithníonn an páiste cluastéacsanna agus téacsanna ó bhéal a shínfidh foclóir, eolas agus suimeanna.
Cruthaíonn an páiste, roghnaíonn agus measann téacsanna a éascóidh foghlaim trasna an churaclaim.
Measann an páiste na roghanna a rinneadh agus téacsanna á roghnú i gcomhair éisteachta nó le haghaidh cuspóir áirithe.
A aithint go n-athraíonn an stíl chainte ag brath ar an ngaol idir na daoine agus ag brath ar an lucht éisteachta.
Feidhmiú mar chuid de ghrúpa agus roinnt focail/frásaí Gaeilge á núsáid.
Leas a bhaint as noirm shóisialta chuí chun comhrá gearr a thosú, taitneamh a bhaint as, agus le tacaíocht ó chainteoir a bheith ábalta é a choimeád ar siúl ag úsáid roinnt focail/frásaí Gaeilge in abairt Bhéarla agus/nó Ghaeilge in éineacht le geáitsí chun eolas i dtaobh ábhar nó eispéireas a bhfuil cur amach aige air a roinnt.
Focail agus frásaí Gaeilge a úsáid laistigh de ghníomhaíochtaí páirteacha.
Gnásanna sóisialta teanga a úsáid agus tús á chur le comhrá nó páirt á glacadh i gcomhrá bunaithe ar ábhar pearsanta agus ar ábhair an churaclaim.
Gnásanna sóisialta teanga a úsáid agus tús á chur le comhrá nó páirt á glacadh i gcomhrá bunaithe ar ábhar pearsanta agus ar ábhair an churaclaim, agus teanga a úsáid go muiníneach chun oibriú i bpáirt le daoine eile.
Stíl agus tuin chainte a chur in oiriúint do lucht éisteachta agus do chuspóirí éagsúla i réimse seánraí labhartha.
Recognise that language style changes with different relationships and audiences.
Show understanding of the listener’s needs while, with support, initiating, sustaining and engaging in conversations on personal and curriculum-based topics and responding verbally and nonverbally.
Use language appropriately in order to initiate, sustain and engage in conversations on personal and curriculum-based topics and use a language style and tone suited to the audience.
Use language flexibly and with empathy while initiating, sustaining and engaging in conversations on personal and curriculum-based topics.
Recognise that the style of speech varies depending on the relationship between people and on the audience.
Function as part of a group using some Irish words/phrases.
Use appropriate social norms to initiate and enjoy a brief conversation, and – with the support of an Irish speaker – be capable of maintaining the conversation using some Irish words/phrases in an English and/or Irish sentence accompanied by gestures to share knowledge of a familiar subject or experience.
Use Irish words and phrases during collaborative activities.
Use social conventions of the language when initiating a conversation or taking part in a conversation based on a personal topic and material from the curriculum.
Use social conventions of the language when initiating a conversation or taking part in a conversation based on a personal topic and material from the curriculum, and use the language with confidence to work in collaboration with others.
Adapt their style and intonation to different audiences and purposes in a variety of spoken genres.
Cuireann an páiste suas le duine eile a bheith ann agus aithníonn go bhfuil sé/sí ann.
Glacann an páiste le hidirghníomhaíocht le duine eile.
Freagraíonn an páiste d’aird ó dhuine fásta, lorgaíonn an aird sin agus aithníonn a ainm féin, freagraíonn dó agus tá sé/sí in ann é a rá.
Freagraíonn an páiste do spreagthaí trí úsáid a bhaint as guth, fuaimeanna agus gothaí agus malartaíonn aoibh an gháire agus úsáideann gothaí gnúise, fuaimeanna, gothaí, comharthaí nó caint chun cumarsáid a dhéanamh.
Glacann an páiste páirt i gcluichí aithrise agus scéalaíochta, rainn agus amhráin.
Labhraíonn an páiste go hinchloiste agus go céillí ag airde chuí, idirghníomhaíonn thar líon beag sealanna le daoine aonair agus tosaíonn ag déanamh cumarsáide go héasca le daoine eile sa seomra ranga.
Cuireann an páiste tús le cumarsáid le duine fásta a bhfuil aithne aige air.
Comhroinneann an páiste scéilíní pearsanta agus freagraíonn do chomhrá ar ábhar nach bhfuil taithí phearsanta aige air.
Beannaíonn an páiste agus freagraíonn mar is cuí do bheannachtaí agus do thopaicí plé agus léiríonn roinnt tuisceana do riachtanais an éisteora.
Tosaíonn an páiste comhrá le piaraí agus glacann sealanna ag comhrá le piaraí, le grúpaí beaga agus le daoine fásta a bhfuil aithne acu orthu.
Cuireann an páiste tús le comhrá ar ábhar nach bhfuil taithí phearsanta aige air.
Freagraíonn an páiste ceisteanna ach fágann ar lár roinnt eolais agus tosaíonn ag déanamh iarratais indíreacha.
Athraíonn an páiste stíl labhartha chun dul in oiriúint don lucht éisteachta.
Glacann an páiste páirt i bplé i ngrúpaí beaga ar thopaic aitheanta. Léiríonn feasacht ar rialacha éisteora-cainteora agus bíonn ar a chumas na rialacha sin a liostú.
Úsáideann an páiste uainíocht, teagmháil súl agus comharthaíocht colainne chuí chun cur le topaic agus í a leathnú, chun scéal comhleanúnach nó cuntas sothuigthe a chumadh.
Labhraíonn an páiste faoi smaointe agus faoi mhothúcháin daoine eile agus glacann páirt i gcomhrá le duine fásta anaithnid ina ngabhann siad chucu féin stíl agus tuin teanga chuí.
Oibríonn an páiste i mbeirteanna/ grúpaí agus glacann páirt i bplé grúpa agus tógann siad ar an bplé sin.
Cuireann an páiste breis sonraí isteach ar mhaithe leis an éisteoir agus úsáideann gothaí, dreacha agus comharthaí mar is cuí.
Aithníonn an páiste tionchar gothaí, tuin ghutha agus comharthaíocht colainne ar éisteoirí.
Oibríonn an páiste i mbeirteanna/ grúpaí agus tuairiscíonn príomhphointí plé do lucht éisteachta.
Tugann an páiste dóthain sonraí chun cabhrú leis an éisteoir an comhthéacs a thuiscint.
Oibríonn an páiste mar bhall de ghrúpa, tuigeann ról gach duine sa ghrúpa agus glacann leis.
Cuireann an páiste smaointe ábhartha i láthair, cuireann in ord is in eagar iad agus fágann ar lár sonraí nach bhfuil riachtanach.
Déanann an páiste iarratais indíreacha bhéasacha agus úsáideann réimse téarmaí foirmiúla agus neamhfhoirmiúla chun labhairt le duine.
Bailíonn an páiste aiseolas ó dhaoine eile ina ghrúpa maidir le tionscadal grúpa ar réimse coimhthíoch agus tuairiscíonn na príomhphointí do lucht éisteachta.
Cuireann an páiste stíl éisteachta agus labhartha in oiriúint do réimse de chásanna agus seánraí, ag úsáid gnásanna sóisialta go héifeachtach.
Aithníonn agus freagraíonn an páiste do dhifríochtaí cultúrtha agus indibhidiúla sa bhealach a ndéanann daoine cumarsáid.
Déanann an páiste cumarsáid oilte le daltaí eile chun cinntí tábhachtacha a dhéanamh agus chun freagracht a roinnt i leith cruthú agus cur in iúl torthaí tionscadail nó taisc.
Idirghníomhú le lucht éisteachta le tuilleadh sonraí a shoiléiriú agus/nó a chur ar fáil de réir mar a iarrtar.
Bíonn an páiste ag cur a stíle éisteachta agus labhartha in oiriúint chun freagairt go comhbhách, do réimse de lucht éisteachta ar chúiseanna éagsúla.
Oibríonn an páiste ar bhonn comhoibrithe mar chuid den ghrúpa, aithníonn aiseolas dearfach, freagraíonn go criticiúil agus go cruthaitheach nuair a bhíonn tionscadal nó tasc á phlé agus nuair a bhíonn sé á chur in oiriúint agus á fhorbairt chun é a chur i láthair do lucht éisteachta
Frásaí coitianta agus abairtí bunúsacha a úsáid.
Abairtí gearra a chruthú leis an struchtúr ceart den chuid is mó chun eolas a thabhairt agus cur síos a dhéanamh ar rudaí a bhfuil taithí phearsanta acu orthu.
Abairtí a chruthú ag úsáid aimsir chaite agus aimsir láithreach na mbriathra go cuí chun eolas a thabhairt agus cur síos a dhéanamh ar rudaí a bhfuil taithí phearsanta acu orthu.
Úsáid a bhaint as abairtí leanúnacha leis an aimsir cheart, le hord ceart na bhfocal agus le struchtúr ceart na habairte.
Úsáid chuí na gramadaí a léiriú agus difríochtaí idir struchtúr abairte agus struchtúr gramadaí a aithint i dteangacha agus i gcanúintí éagsúla.
Use coherent sentences of increasing complexity with correct tense, word order and sentence structure, while using connectives and producing compound and complex sentences to elaborate appropriately.
Vary sentence length and structure, moving fluidly between a range of sentence types; simple, compound and complex, as appropriate to audience, purpose and language being spoken.
Use grammar conventions appropriately and identify differences in sentence structure and grammar across languages and dialects.
Critically select and use a wide-ranging, complex oral vocabulary, phrases and figurative language for familiar, abstract and subject-specific concepts and topics, as appropriate to audience and purpose.
Use common phrases and basic sentences.
Create short sentences with a largely correct structure to provide information and describe things from their personal experience.
Create sentences making appropriate use of the past tense and present tense of verbs to provide information and describe things from their personal experience.
Use continuous sentences in the correct tense, with correct word order and correct sentence structure.
Demonstrate appropriate use of grammar and recognise differences in sentence structure and grammatical structure in different languages and dialects.
Baineann an páiste úsáid as guthaíochtaí aonair mar fhreagra ar spreagthaigh.
Úsáideann an páiste ráite aonfhoclacha agus nascann le guthaíochtaí iad.
Úsáideann an páiste ráite ilfhoclacha agus frásaí coitianta gearra agus úsáideann abairtí bunúsacha agus é/í ag déanamh aithrise ar dhuine nó ag rá rudaí in éineacht le duine.
Tréithe breise: Tosaíonn an páiste ar an inscne chuí a úsáid le focail aitheanta. Tosaíonn an páiste ar an aidiacht shealbhach a úsáid. Tosaíonn an páiste ar an tuiseal tabharthach agus forainmneacha réamhfhoclacha a úsáid i bhfrásaí aitheanta. Tosaíonn an páiste ar an gcopail a úsáid.
Úsáideann an páiste abairtí iomlána bunúsacha agus labhraíonn go hinchloiste agus le friotal soiléir mar a oireann dá chéim forbraíochta.
Úsáideann an páiste nasc-fhocail le habairtí gearra a cheangal.
Críochnaíonn an páiste rainn choitianta agus déanann athrá ar rainn ghearra.
Tréithe breise: Úsáideann an páiste an inscne chuí i gcás focail aitheanta
Úsáideann an páiste abairtí níos faide leis an ord ceart focal den chuid is mó, agus úsáideann bun-nascaigh, iolraí agus forainmneacha simplí.
Bíonn an séimhiú agus an t-urú le sonrú sa chaint.
Tréithe breise: Úsáideann an páiste an aidiacht shealbhach. Úsáideann an páiste an tuiseal tabharthach agus forainmneacha réamhfhoclacha (orm, ort, agam, agat, leis, léi etc). Úsáideann an páiste an aimsir chaite, an aimsir láithreach agus an aimsir fháistineach in abairtí coitianta. Úsáideann an páiste an inscne chuí i gcás focail aitheanta.
Úsáideann an páiste an aimsir chaite, an aimsir láithreach agus an aimsir fháistineach. Féincheartú ar bun.
Úsáideann an páiste réimíreanna agus forainmneacha ainmneacha agus cuspóireacha araon mar is ceart.
Úsáideann an páiste aimsirí agus fuaimníonn go soiléir focail ilsiollacha.
Úsáideann an páiste réimse aidiachtaí chun mionsaothrú a dhéanamh ar an téacs.
Úsáideann an páiste cáilitheoirí chun mionsaothrú a dhéanamh ar abairtí.
Úsáideann an páiste clásail agus cáilitheoirí chun tacú le freagraí.
Léiríonn an páiste tuiscint ar an tionchar atá ag cineálacha agus faid éagsúla abairtí nuair a bhítear ag éisteacht agus ag labhairt.
Úsáideann an páiste gramadach go héifeachtach (mar shampla, forainmneacha coibhneasta agus aidiachtaí, clásail, cáilitheoirí, modhnaitheoirí agus nascfhocail) chun smaointe simplí agus casta a chur in iúl, lena n-áirítear moladh a chur chun cinn, hipitéisiú agus ceapadh teoirice.
Léiríonn an páiste tuiscint nach bhfuil gnásanna struchtúr abairte agus gramadaí chomh daingean sa teanga labhartha (seachas scríofa) agus bíonn siad éagsúil, ag brath ar an lucht éisteachta, ar an gcúis agus ar an teanga a bhíonn á labhairt
Roghnaíonn an páiste an teanga agus na struchtúir is feiliúnaí don fheidhm, don lucht éisteachta agus don teanga a bhíonn á labhairt.
Éisteacht le cainteoir agus leideanna éagsúla ar nós geáitsí, fíorábhar, nó tuin chainte a úsáid chun teacht ar an bpríomhtheachtaireacht agus ar an tuiscint gur féidir cumarsáid a dhéanamh i dteangacha éagsúla.
Úsáid a bhaint, le linn spraoi agus comhrá as roinnt focail/frásaí Gaeilge bunúsacha a chloiseann siad go minic.
Ciall a bhaint as focail/frásaí nua trí úsáid a bhaint as réimse straitéisí ar nós gheáitsí agus thuin chainte an chainteora, focail ghaolmhara, pictiúr, gníomhaíochtaí, mímeanna nó ón gcomhthéacs nó trí éisteacht le cur síos ar an bhfocal.
Úsáid chuí a bhaint, le linn spraoi, comhrá agus tuairisciú, as stór focal/frásaí bunúsacha a bhaineann le topaicí a bhfuil cur amach acu orthu agus focail/frásaí Gaeilge a bhaineann leis an timpeallacht scoile agus le saol an pháiste, in abairt Bhéarla agus/nó Ghaeilge.
Beannachtaí, nathanna cainte, agus frásaí coitianta a úsáid le tuin agus le foghraíocht chuí.
Úsáid a bhaint as stór focal agus frásaí ó bhéal, ina measc teanga a bhaineann le téacs agus le topaic.
Straitéisí éagsúla a úsáid chun stór focal agus frásaí a shealbhú ó fhoinsí éagsúla.
Réimse leathan beannachtaí, nathanna cainte agus frásaí coitianta a úsáid le tuin agus le foghraíocht chuí.
Úsáid a bhaint as réimse níos leithne de stór focal agus de fhrásaí i réimse seánraí.
Straitéisí éagsúla a roghnú agus a úsáid chun stór focal agus frásaí a shealbhú ó fhoinsí éagsúla.
Use different strategies such as a speaker’s gestures, tone of voice, known words, pictures, sentence structure, definitions and descriptions to acquire and show understanding of new words, to include other languages where appropriate.
Use sophisticated oral vocabulary and phrases, including the language of text, topic and subject-specific language, and express and use decontextualised language.
Select and apply a variety of strategies to acquire a wide range of words and phrases from different sources such as literature, subject-specific texts and other languages.
Listen to a speaker and use various clues such as gestures, supporting items, or intonation to decipher the main message, and reach an understanding that communication can take place in different languages.
Make use, during play and conversation, of some basic Irish words/phrases that they often hear.
Interpret new words/phrases using a variety of strategies such as the speaker's gestures and intonation, related words, pictures, actions, mime or context, or by listening to a description of the word.
Make appropriate use, during play, conversation and reporting, of basic vocabulary/phrases relating to familiar topics and Irish words/phrases relating to the school environment and the child's life, in an English and/or Irish sentence.
Use common greetings, expressions and phrases with appropriate tone and pronunciation.
Use vocabulary and spoken phrases, including language relating to a text and a topic.
Use different strategies to acquire vocabulary and phrases from a variety of sources.
Use a wide variety of common greetings, expressions and phrases with appropriate tone and pronunciation.
Use a wider range of vocabulary and phrases in a variety of genres.
Select and use different strategies to acquire vocabulary and phrases from a variety of sources.
Aithníonn an páiste spreagthaigh ainmnithe.
Aithníonn an páiste daoine agus rudaí agus úsáideann gothaí cuí chun tagairt do rud, ag nascadh gníomhartha le rudaí.
Úsáideann an páiste focail aonair agus frásaí coitianta agus tuigeann forainmneacha agus réamhfhocail choitianta.
Tosaíonn an páiste ag cur síos ar thréithe gnáthrudaí agus, le cabhair, úsáideann focail agus frásaí ó scéal agus é á athinsint.
Tréíthe breise: Úsáideann an páiste abairtí samplacha le struchtúr cuí chun feidhm teanga a chur in iúl.
Úsáideann an páiste réimse níos leithne focal aonair agus abairtí gearra simplí. Iarrann an páiste rudaí agus iarrann go ndéanfaí rud éigin arís nó go n-athrófaí an ghníomhaíocht.
Úsáideann focail cheisteacha go cuí, beannaíonn do dhaoine, fágann slán le/ag daoine agus easaontaíonn le daoine.
Tuigeann an páiste stór focal agus frásaí ó scéalta éagsúla agus ó chuntais fhíriciúla agus úsáideann na focail agus frásaí sin go cuí i gcomhthéacs.
Tréithe Breise: Tosaíonn an páiste ag úsáid sainfhocal/ sainuimhreacha le haghaidh grúpaí daoine (‘beirt’ etc).
Baineann an páiste ciall as focal nua trí ghothaí agus comhthéacs a úsáid agus baineann ciall ón gcomhthéacs as scéalta a éiríonn níos doimhne de réir a chéile.
Úsáideann an páiste focail nó frásaí chun tagairt do mhothúcháin.
Úsáideann an páiste focail agus frásaí a sealbhaíodh ó scéalta agus ó chuntais fhíriciúla i gcomhthéacsanna taobh amuigh díobh siúd inar sealbhaíodh i dtosach iad.
Tréithe Breise:Tosaíonn an páiste ag tabhairt faoi deara go bhfuil difríochtaí idir canúintí ó thaobh foclóra agus foghraíochta, mar shampla ceistiú nó ag déanamh aithrise.
Úsáideann an páiste focail do rudaí nach bhfacthas riamh agus sealbhaítear focail úra ón gcur síos a dhéanann daoine eile orthu.
Úsáideann an páiste teanga faoi leith chun suíomh, am, ionad srl a chur in iúl agus úsáideann réimse ceistfhocal mar is cuí.
Tuigeann agus úsáideann an páiste stór focal agus frásaí ó scéalta, ó théacsanna fíriciúla agus ó thopaicí atá bunaithe ar an gcuraclam, stór atá ag méadú.
Tosaíonn ar na focail sin a úsáid i gcomhthéacsanna nua.
Úsáideann an páiste stór focal atá ag dul i méid a shealbhaíonn sé/sí ó théacsanna agus míníonn an bhrí atá le focal agus le téarma a bhaineann go sonrach le topaic áirithe.
Tagraíonn an páiste d’imeachtaí sa todhchaí agus tosaíonn ag úsáid teanga fháthchiallach.
Tosaíonn an páiste ag úsáid aidiachtaí/ dobhriathra níos dúshlánaí chun rudaí a mhíniú níos fearr chomh maith le roinnt cor cainte agus meafar simplí.
Úsáideann an páiste focail chun ciall nach bhfuil chomh coitianta sin a chur in iúl.
Cuireann an páiste síos ar rudaí agus ar imeachtaí a tharla trí úsáid chruthaitheach a bhaint as teanga thuairisciúil.
Úsáideann an páiste cora cainte agus meafair níos fáthchiallaí agus réimse cónasc dobhriathartha nach bhfuil róchoitianta.
Úsáideann an páiste focail níos casta agus nascann na focail sin le coincheapa agus le bríonna níos teibí.
Ainmníonn an páiste focail a bhfuil an chiall chéanna leo agus focail a bhfuil a mhalairt céille leo.
Pléann an páiste straitéisí éagsúla chun stór focal nua a aimsiú, a fhoghlaim agus a shealbhú ó réimse foinsí nuair a bhíonn siad ag éisteacht agus ag labhairt.
Déanann an páiste anailís ar struchtúr, ar mhíniú, ar fhuaimniú agus ar an mbunús atá le focail ó réimsí éagsúla staidéir agus ó theangacha éagsúla agus pléann é.
Úsáideann an páiste stór focal chun éifeacht ar leith a chruthú agus iad i mbun comhrá agus ag labhairt i réimse de sheánraí ó bhéal agus ar réimse de chúiseanna agus de lucht éisteachta; ag aithint ciall litriúil agus neamhlitriúil i bhfocail, agus conas mionchéimeanna de mhíniú a chur trasna trí tuin ghutha, gothaí gnúise, srl.
Tarraingíonn an páiste ar stór focal atá aige/aici cheana chun focail agus frásaí i dteangacha éagsúla a oibriú amach.
Aithníonn agus tuigeann an páiste an luach atá le difríochtaí idir teanga shuibiachtúil agus teanga oibiachtúil agus léiríonn an tuiscint seo i gcomhráite agus nuair a bhíonn focail á roghnú le téacsa.
Aithníonn an páiste teanga a léiríonn réamhchlaonadh, steiréitíopáil nó claontacht agus aird air seo agus iad ag éisteacht agus ag labhairt.
Tuiscint ar chumarsáid cainteora Gaeilge a léiriú trí ghníomh nó fhreagra cuí a thabhairt as Béarla, nó trí fhocail nó frásaí coitianta Gaeilge a úsáid agus thrí threoracha gearra a leanúint.
Éisteacht go gníomhach le téacsanna agus iad a thuiscint agus a phlé.
Tuiscint a léiriú trí threoracha a leanúint agus a thabhairt. Tuiscint a léiriú trí scéilíní, míniúcháin agus cur síos a thuiscint.
Demonstrate an understanding of spoken Irish by taking an appropriate action or giving an appropriate response in English, or by using common Irish words or phrases and following brief instructions.
Actively listen to and understand texts and discuss them.
Demonstrate understanding by following and giving instructions. Demonstrate understanding by understanding anecdotes, explanations and descriptions.
Aithníonn an páiste noda a úsáidtear chun tacú le treoracha agus/nó gnáthaimh.
Aithníonn an páiste a ainm féin agus focail choitianta eile agus freagraíonn dóibh.
Leanann an páiste treoracha aonchéime agus léiríonn tuiscint i gcomhthéacsanna éagsúla trí iarracht a dhéanamh bheith ag déanamh aithrise ar an méid a chonaic agus a chuala sé/sí.
Freagraíonn an páiste gnáthcheisteanna agus leanann treoracha a bhfuil céim amháin nó dhá chéim iontu.
Léiríonn an páiste tuiscint ar an ábhar, na carachtair agus an stór focal a bhíonn i scéalta aitheanta, agus ar chuntais fhíricúla agus próisis céim ar chéim.
Éisteann an páiste le ficsean agus le neamhfhicsean a éiríonn níos casta de réir a chéile agus tosaíonn ag baint brí as comhthéacs.
Tá an páiste in ann treoracha a bhfuil trí chéim iontu a leanúint agus freagra cuí a thabhairt ar fhrásaí a úsáidtear go rialta i dtimpeallacht na scoile.
Cuireann agus freagraíonn an páiste réimse níos leithne ceisteanna agus freagraíonn do threoracha a bhfuil níos mó ná trí chéim iontu.
Freagraíonn an páiste do shraith treoracha ina bhfuil clásail agus coincheapa éagsúla.
Déanann an páiste anailís agus machnamh ar thopaic le daoine eile agus aithníonn go mbíonn a lán gnéithe i gceist.
Is féidir leis an bpáiste freagairt do shraith treoracha agus iad a thabhairt.
Déanann an páiste anailís ar eolas sula dtugann sé/ sí freagra agus ní thugann aird ar eolas nach mbaineann le hábhar.
Éisteann an páiste le comhráite agus píosaí éisteachta agus déanann anailís orthu.
Cuireann an páiste athleagan, déanann machnamh agus athmhúnlú ar an méid a chloistear, aithníonn an seánra agus aidhm na dtéacsanna, na príomhsmaointe agus conas ar cuireadh ord orthu.
Úsáideann an páiste a bhfuil cloiste aige/aici chun bonn eolais a chur faoi chruthú a théacsanna féin.
Déanann an páiste comparáid agus measúnú ar chomhráite agus píosaí éisteachta, ag machnamh ar thionchar na teanga, na smaointe, agus na teicnící a úsáidtear.
Baineann an páiste ciall as gnéithe atá intuigthe.
Úsáideann an páiste gnéithe aeistéitiúla teanga labhartha (mar shampla rímeanna, imeartais focal, uaim, comhshondas, maisíochtaí fuaime, ceol) ina gcomhráite agus téacsanna féin.
Úsáid a bhaint as gníomhartha agus/nó comhrá coitianta chun riachtanais agus roghanna pearsanta a chur in iúl, chun iarratais a dhéanamh.
Tuairimí agus roghanna pearsanta a chur in iúl go muiníneach.
Ceisteanna oscailte agus dúnta a chur agus a fhreagairt, chun cabhair a lorg, eolas agus tuiscint a fháil.
Riachtanais, tuairimí, agus roghanna pearsanta a chur in iúl agus iarratais a dhéanamh go neamhspléach agus go muiníneach.
Réimse ceisteanna a chur agus a fhreagairt, idir oscailte, dhúnta agus treoir cheisteanna, ar mhaithe le cuspóirí éagsúla.
Tuiscint ar cheisteanna dúnta a léiriú.
Ceisteanna simplí dúnta a chur agus freagraí gearra simplí a thabhairt, chun teacht ar eolas agus ar thuiscint.
Express personal needs, opinions and preferences, and make requests with confidence.
Ask and answer a variety of open and closed questions to seek help, get information, develop understanding, clarify and extend thinking.
Express personal needs, opinions and preferences, explaining and justifying their perspective.
Use actions and/or common conversational expressions to communicate personal needs and preferences, and to make requests.
Demonstrate an understanding of closed questions.
Pose simple closed questions and give brief, simple answers to access information and gain understanding.
Express personal opinions and preferences with confidence.
Ask and answer open and closed questions, to seek help, get information and develop understanding.
Express personal needs, opinions and preferences and make requests independently and with confidence.
Ask and answer a variety of open questions, closed questions and leading questions, for different purposes.
Cuireann an páiste in iúl céard is maith agus nach maith leo, céard atá sé/sí a iarraidh agus céard iad a gcuid riachtanas.
Úsáideann an páiste urlabhra, fuaimeanna agus/nó gothaí chun tosaíochtaí a léiriú, roghanna a dhéanamh agus iarratais a dhéanamh.
Taispeánann an páiste go soiléir na rudaí atá uaidh agus diúltaíonn do na rudaí nach bhfuil uaidh.
Freagraíonn an páiste gnáthcheist go briathartha agus/nó go neamhbhriathartha.
Déanann an páiste roghanna agus iarratais shimplí agus cuireann ceisteanna simplí.
Iarrann an páiste rudaí agus imeachtaí go briathartha agus déanann soiléir roghanna dá chuid féin, ag iarraidh go ndéanfaí rud arís, go n-athrófaí rudaí nó go n-athrófaí imeachtaí.
Le tacaíocht, téann an páiste i gcomhairle le duine fásta anaithnid chun eolas a thabhairt nó a lorg nó chun eachtra a thabhairt chun cuimhne.
Cuireann agus freagraíonn an páiste gnáthcheisteanna.
Cuireann an páiste ceisteanna chun smaointe nó gníomhartha daoine eile a shoiléiriú, agus chun eolas nua agus cabhair a fháil.
Úsáideann an páiste abairtí iomlána chun riachtanais phearsanta a chur in iúl agus cuireann agus freagraíonn ceisteanna tuairimeacha agus baineann tátail astu dá bharr.
Úsáideann an páiste teanga go muiníneach chun tagairt dá gcuid smaointe féin agus do smaointe duine eile.
Úsáideann an páiste ceisteanna oscailte agus dúnta agus luann cúiseanna le hiarratais phearsanta.
Cuireann agus freagraíonn an páiste ceisteanna faoina nuacht féin agus eolas atá acu agus tugann míniú níos fearr ar na cúiseanna atá le hiarratais phearsanta.
Míníonn an páiste a chuid freagraí.
Ceistíonn an páiste eolas nua a chuirtear i láthair agus cosnaíonn a seasamh agus déanann cás ar son riachtanas nó achainí phearsanta.
Déanann an páiste anailís ar riachtanais, tuairimí agus roghanna pearsanta agus cuireann in iúl go soiléir iad. San am céanna, tá sé/sí sásta éisteacht le dearcthaí eile, dearcthaí atá ag cultúir eile san áireamh.
Scrúdaíonn agus pléann an páiste cineálacha éagsúla ceisteanna; aithníonn go gcuirtear ceisteanna ar réimse slite agus cuireann a gceistiú féin in oiriúint dá gcúis féin.
Déanann an páiste machnamh ar a riachtanais, tuairimí agus roghanna agus réamhchlaonta pearsanta ag measúnú agus ag coigeartú a ndearcaidh más gá.
Déanann an páiste anailís agus léirmhíniú ar a cheisteanna féin agus ar cheisteanna daoine eile, chun bonn eolais a chur faoi thuilleadh ceisteanna agus freagairtí.
Múnlaíonn an páiste ceisteanna go héifeachtach agus cuireann iad ag an am cuí, chun cúis shoiléar a bhaint amach.
Daoine, rudaí agus imeachtaí a aithníonn siad a ainmniú.
Daoine, rudaí, imeachtaí agus eispéiris a aithníonn siad a ainmniú agus cur síos gearr a dhéanamh orthu trí úsáid a bhaint as focail/geáitsí.
Daoine, rudaí, imeachtaí, eispéiris, agus tuairimí bunaithe ar ábhair éagsúla a ainmniú, a mhíniú agus catagóiriú a dhéanamh orthu.
Catagóirí a chruthú, a mhíniú agus údar a thabhairt leo ar ábhar trasna an churaclaim agus ar ábhar nach bhfuil cur amach aige orthu.
Name, describe and categorise people, objects, experiences and concepts of increasing complexity, demonstrating growing depth of knowledge and improved understanding.
Explain and justify categorisation, across the curriculum, as appropriate, and demonstrate understanding that categories are fluid and can vary.
Name familiar people, objects and events.
Name and briefly describe familiar people, objects, events and experiences, using words/gestures.
Name, explain and categorize people, objects, events, experiences and opinions based on different topics.
Create categories pertaining to curriculum topic, and explain and justify them, and do likewise for an unfamiliar topic.
Cíorann an páiste rogha nithe ar grúpa iad.
Díríonn an páiste aird ar bhréagáin agus ar ghnáthrudaí aitheanta.
Tugann an páiste ainm ar bhréagáin agus ar ghnáthrudaí aitheanta.
Rangaíonn an páiste rudaí aitheanta sa timpeallacht.
Déanann an páiste catagóiriú ar réimse rudaí.
Tugann an páiste cúiseanna le ballraíocht ruda i gcatagóir áirithe.
Tugann an páiste cúiseanna le rud amháin a bheith i gcatagóir áirithe agus rud eile gan a bheith sa chatagóir sin.
Cuireann an páiste síos ar, agus déanann catagóiriú ar, rudaí agus imeachtaí nach bhfuil aon chur amach aige orthu agus é/í ag úsáid teanga a oireann don topaic chun an catagóiriú a mhíniú.
Cuireann an páiste síos ar, agus déanann catagóiriú ar, rudaí, imeachtaí agus taithí nach bhfuil cur amach aige air,
Míníonn an bhrí atá leo agus léiríonn eolas ar thopaic nó ar ábhar nach bhfuil taithí aige air.
Déanann an páiste anailís ar conas agus cad chuige a gcruthaítear catagóirí agus tugann míniú air.
Úsáideann an páiste catagóirí trasna an churaclaim (mar shampla, maidir le stór focal agus coincheapa matamaitice) chun a smaointeoireacht a eagrú agus chun cosúlachtaí agus difríochtaí a aithint agus a chur in iúl.
Athchruthaíonn an páiste catagóirí ag brath ar eolas nua, ag déanamh meastóireacht ar agus ag cosaint a gcatagóirí nua.
Taitneamh a bhaint as éisteacht le scéalta gearra simplí agus tuiscint ar na príomhphointí iontu a léiriú.
Scéalta gearra atá cloiste acu a athinsint, ag úsáid teanga/frásaí ón téacs agus/nó ag úsáid a gcuid focal féin.
Scéalta pearsanta/neamhphearsanta a insint agus a athinsint san ord ceart do luchtanna éisteachta éagsúla. Aimsirí agus stór focal oiriúnach a úsáid don chur síos.
Scéalta pearsanta/neamhphearsanta agus scéalta samhlaíocha a insint ag déanamh cur i láthair struchtúrtha do luchtanna éisteachta éagsúla. Aimsirí agus stór focal oiriúnach a úsáid don chur síos.
Tell and retell imaginative stories and narratives of increasing complexity to familiar and unfamiliar audiences using appropriate sequencing, tense and oral vocabulary.
Create narratives and retell stories and events, both real and imaginary, for various audiences, using imaginative and figurative language, elaborating where appropriate.
Enjoy listening to simple short stories and show an understanding of the main points therein.
Recount or retell short stories they have heard, using language/phrases from the text and/or their own words.
Tell and retell personal/non-personal stories in the correct order for different audiences. Use verb tenses and suitable vocabulary for descriptive purposes.
Tell personal/non-personal stories and imaginative stories to different audiences, using a structured presentation. Use verb tenses and suitable vocabulary for descriptive purposes.
Glacann an páiste páirt i ngníomhaíochtaí seanchais.
Le cabhair, úsáideann an páiste guth, fuaim gothaí agus frapaí chun dul i bpáirt leis an duine fásta ag canadh amhrán,ag aithris rann, ag athinsint scéalta, ag tabhairt cuntas, ag cur tús le comhráite agus ag cur rudaí agus nuachta i láthair.
Le cabhair, roinneann an páiste scéal, gníomhaíocht nó imeacht pearsanta aithnidiúil, ag úsáid focail aonair nó a lán focal.
Malartaíonn eolas ar eispéireas i bpáirt.
Le cabhair, aithníonn an páiste príomhcharachtair agus cuireann na príomhphointí i scéal in ord.
Cuireann an páiste scéal le chéile bunaithe ar thaithí agus, le tacaíocht, insíonn ó bhéal do ghrúpa é.
Tugann an páiste cuntas óna thaithí féin agus cuireann suas le trí phríomheachtra in ord.
Athinsíonn an páiste príomhphointí eachtra aonair nó comhrá do lucht éisteachta a bpiaraí ag úsáid struchtúr soiléir.
Cumann an páiste scéal gearr ina sainíonn sé/sí príomhcharachtair agus príomhimeachtaí agus insíonn sé/sí príomhphointí a chuid nuachta féin.
Athinsíonn an páiste scéal aitheanta ag cur príomhimeachtaí in ord.
Míníonn an páiste cuntas fíriciúil óna thaithí féin do ghrúpa, cuireann topaic i láthair, leagann amach próisis agus cuireann síos orthu.
Cuireann an páiste imeachtaí a nuachta féin san ord ceart agus freagraíonn ceisteanna fúithi.
Ainmníonn an páiste fadhb, cuireann síos uirthi, tugann na príomhshonraí agus tugann réitigh a d’fhéadfadh bheith ar an bhfadhb.
Athinsíonn an páiste réimse níos leithne imeachtaí san am atá thart, san am i láthair agus sa todhchaí agus tuarann torthaí.
Úsáideann an páiste níos mó plotaí scéil.
Athinsíonn an páiste scéalta, ag míniú eachtraí agus torthaí, ag cur síos ar charachtair agus ag aithint fadhbanna agus ag tuar réiteach.
Tosaíonn an páiste ag cur imeachtaí in ord ag dul siar agus chun cinn.
Cuireann an páiste síos ar nuacht agus ar imeachtaí, ag tabhairt tuilleadh mionsonraí chun go dtuigfeadh an t-éisteoir níos fearr.
Léiríonn an páiste struchtúr soiléir i bplotaí scéil ina bhfuil tús, fadhb, plean agus réiteach.
Úsáideann an páiste tagairtí siar agus chun cinn chun tuilleadh sonraí a thabhairt ar phointí atá déanta.
Ceapann an páiste scéalta fada, a bhfuil go leor sonraí iontu, ar choincheapa agus ar imeachtaí éagsúla.
Athinsíonn an páiste scéalta agus é/í ag úsáid theanga an téacs: luann an teideal, ainmníonn agus cuireann síos ar charachtair, cuireann eachtraí in ord,
Míníonn eachtraí agus torthaí, déanann cur síos ar fhadhbanna agus molann réitigh, tuarann torthaí agus aithníonn agus pléann an ceacht atá le baint as an scéal.
Cruthaíonn an páiste scéalta suimiúla ó bhéal, ag úsáid teanga shamhlaíoch, mheafarach.
Tugann an páiste tuilleadh sonraí, ag úsáid teanga chuí, seicheamhú, réim, tuin chainte, luas, gothaí, comharthaíocht choirp agus íomhánna.
Breathnaíonn agus éisteann an páiste go haireach chun scéalta agus eachtraí casta a athinsint, chun go mbeadh an lucht éisteachta ag cur spéise iontu agus ag baint eolais astu.
Pléann an páiste a stíl scéalaíochta ó bhéal agus stíl daoine eile agus déanann machnamh orthu, ag aithint thionchar an chultúir agus na féiniúlachta ar an nós scéalaíochta.
Déanann an páiste anailís ar scéalta agus ar eachtraí, bailíonn iad agus athinsíonn go spontáineach iad, á leasú agus/nó ag tabhairt tuilleadh sonraí ar chúis ar leith.
Aird a léiriú, éisteacht le hathrá ar dhánta, rannta agus amhráin ghearra Ghaeilge, agus páirt a ghlacadh iontu.
Athrá a dhéanamh ar dhánta, rannta agus amhráin ghearra Ghaeilge, agus freagairt dóibh le geáitsí/focail.
Éisteacht le gnéithe aeistéitiúla agus cruthaitheacha na teanga labhartha i réimse seánraí agus spraoi a bheith acu leo.
Éisteacht le gnéithe aeistéitiúla agus cruthaitheacha na teanga labhartha i réimse seánraí agus spraoi a bheith acu leo, chun cuidiú leo a dteanga labhartha féin a fhorbairt.
Listen and respond to the aesthetic and creative aspects of language and use language playfully and creatively, and across other languages as appropriate.
Manipulate language creatively through listening and responding to the aesthetic and creative aspects of language, at sound, word, sentence and text level.
Use language playfully and creatively in their own conversations and texts and across other languages as appropriate.
Demonstrate attention while listening to short poems, rhymes and songs in Irish and participating in the recital.
Recite short poems, rhymes and songs in Irish, and respond to them with gestures/words.
Listen to and have fun with aesthetic and creative aspects of the spoken language in a variety of genres.
Listen to and have fun with aesthetic and creative aspects of the spoken language in a variety of genres, to aid the development of their own spoken language.
Éisteann an páiste le rainn agus le hamhráin a bhfuil taithí acu orthu agus tugann aird orthu.
Éisteann an páiste le rainn agus le hamhráin aitheanta agus tugann aird orthu.
Éisteann an páiste le rainn, le hamhráin agus le cluichí teanga agus glacann páirt iontu.
Freagraíonn an páiste d’fhilíocht, rainn agus amhráin trí ghothaí, gníomh agus frapaí.
Déanann an páiste idirdhealú idir focail gan bhrí agus fíorfhocail agus baineann spraoi astu.
Úsáideann an páiste teanga i súgradh bréagach chun cnámha scéil simplí samhailteacha a chruthú le piaraí agus le daoine fásta.
Úsáideann an páiste teanga go spraíúil agus go cruthaitheach, ag soláthar deirí difriúla do rainn agus an rím á coimeád slán acu.
Úsáideann an páiste teanga ó thaithí agus ó théacsanna i súgradh bréagach chun ócáidí samhailteacha mionsaothraithe a chruthú.
Úsáideann an páiste stór focal atá ag fás agus úsáideann é sin go samhlaíoch i dtéacsanna ó bhéal.
Úsáideann an páiste roinnt sainfhocal agus sainfhrásaí chun smaoineamh a roinnt ar bhealach faoi leith, ag tarraingt ar réimse eispéireas agus téacsanna.
Úsáideann an páiste teanga chruthaitheach nó shamhailteach le haghaidh brí nó mothúchán ar leith, ag tarraingt ar réimse eispéireas agus téacsanna.
Tosaíonn an páiste ag úsáid teanga fháthchiallach chun mionsonraí a chur isteach.
Úsáideann an páiste stór focal éagsúil ó fhoinsí éagsúla chun smaointe a leathnú agus níos mó mionsonraí agus éifeachta a chur leo.
Úsáideann an páiste teanga fháthchiallach ionas go mbeadh tionchar ar leith ag téacs ó bhéal ar éisteoir.
Aithníonn an páiste gnéithe aeistéitiúla de chluasteanga agus teanga mheafarach agus bíonn ag súgradh leo (mar shampla rabhlóga, rímeanna, imeartais focal, uaim, comhshondas, onamataipé, ceol agus amhráin, maisíochtaí fuaime, samhlacha, meafair) ar son pléisiúir, spéise agus chun a gcomhráite agus téacsanna féin a shaibhriú.
Fiosraíonn an páiste gnéithe aeistéitiúla agus cruthaitheacha de theanga, ag ceapadh fuaimeanna, focal agus téacsanna nua.
Pointí eolais a fháil agus a mhíniú, agus údar a thabhairt leo.
Úsáid a bhaint as teanga a bhaineann leis an ábhar atá á phlé, le tacaíocht.
Eolas cuí a roghnú agus a úsáid chun tuairimí agus smaointe a chur in iúl go soiléir.
Supply, explain and justify points of information to familiar and unfamiliar audiences using topic-specific language.
Find and explain points of information, and justify them.
Use language associated with the subject under discussion, with support.
Select and use appropriate information to communicate opinions and thoughts clearly.
Cuireann an páiste in iúl go leanúnach céard is maith agus nach maith leo, céard atá sé/sí a iarraidh agus céard iad a gcuid riachtanas.
Roghnaíonn an páiste rudaí tagartha chun tuiscint a léiriú agus chun brí a roinnt, agus cuireann leis an mbrí trí nasc a dhéanamh le rudaí tagartha.
Insíonn an páiste a bhfuil ar siúl aige agus ainmníonn agus cuireann síos ar dhaoine, ar bhréagáin agus ar ghníomhaíochtaí a bhfuil cur amach aige orthu.
Tugann an páiste cur síos nó míniú ar rud nó ar dhuine atá le feiceáil.
Agus é/í ag athinsint scéil atá cloiste aige cheana le tacaíocht ó dhuine fásta.
Úsáideann an páiste teanga nach mbaineann leis an gcomhthéacs reatha chun míniú a thabhairt, cur síos ar fhadhbanna agus bealaí chun na fadhbanna sin a réiteach a mholadh.
Ainmníonn an páiste rudaí, daoine, imeachtaí, coincheapa agus ábhair aitheanta, míníonn iad, cuireann síos orthu agus tugann príomhphointí nó príomhfheidhmeanna.
Úsáideann an páiste teanga a oireann don topaic chun míniú a thabhairt ar an gcaoi le súgradh a dhéanamh, tógáil, próiseas a sheoladh, cluiche a imirt nó súgradh le bréagán a oibriú.
Tugann an páiste míniúcháin agus údair ghearra lena chuid tuairimí nó freagraí ina léirítear a indibhidiúlacht agus a ghuth.
Míníonn an páiste ábhar nó imeacht stairiúil, ag léiriú an phríomhsmaoinimh agus smaointe na dtríú páirtithe.
Taispeánann an páiste níos mó neamhspleáchais agus iad ag cur topaicí i láthair an ranga, ag úsáid modh cuí agus teanga atá sainiúil don topaic.
Cuireann an páiste a chuid smaointe in iúl agus déanann machnamh orthu agus ar smaointe tríú páirtithe.
Tugann an páiste míniú ar ábhar a léiríonn an príomhsmaoineamh, déanann léirmhíniú ar eolas agus baineann tátal as.
Ainmníonn an páiste fadhb, cuireann síos uirthi, tugann míniú níos fearr uirthi agus cuireann réiteach ar fáil.
Déanann an páiste léirmhíniú ar fhaisnéis nua, baineann tátail aisti agus ceanglaíonn faisnéis le taithí atá aige cheana féin.
Úsáideann an páiste teanga a oireann don topaic chun míniú a thabhairt agus cur síos soiléir a dhéanamh, ag cur na bpríomhimeachtaí in ord agus ag úsáid tagairtí siar is chun cinn le haghaidh soiléirithe.
Tugann an páiste tuairim ar imeacht áirithe agus tugann údar leis an tuairim sin.
Éisteann an páiste le teanga agus eolas, déanann anailís orthu agus roghnaíonn iad le dearcthaí ar ábhar a chur in iúl.
Cosnaíonn an páiste a dhearcadh agus tuairimí bunaithe ar fhianaise agus ar thaithí phearsanta.
Éisteann an páiste le moltaí éagsúla faoi ábhair chasta, léirmhíníonn iad agus déanann machnamh orthu.
Measúnaíonn an páiste a thuairimí, déanann athbhreithniú orthu agus athdhearbhaíonn iad de réir mar is cuí.
Cur síos, tuar agus machnamh a dhéanamh ar ghníomhartha, imeachtaí agus próisis a bhaineann le comhthéacsanna réalaíocha.
Cur síos, tuar agus machnamh a dhéanamh ar ghníomhartha, imeachtaí agus próisis a bhaineann le comhthéacsanna réalaíocha agus samhlaíocha ag úsáid teanga go muiníneach.
Describe, predict and reflect upon actions, events and processes relating to real and imaginary contexts.
Describe, predict and reflect upon actions, events and processes relating to real-life contexts.
Using language confidently, describe, predict and reflect upon actions, events and processes relating to real and imaginary contexts.
Aithníonn an páiste é nuair atá gníomh/imeacht ag tosú agus/nó ag críochnú.
Roghnaíonn an páiste rudaí tagartha chun gníomhaíochtaí atá críochnaithe a chur in iúl, cuireann in iúl céard é an chéad rud eile ba mhaith leis a dhéanamh agus cé na hábhair a bheidh ag teastáil.
Insíonn an páiste a bhfuil ar bun aige agus ainmníonn agus cuireann síos ar dhaoine aitheanta.
Tugann an páiste chun cuimhne/cuireann sé/sí síos do dhaoine eile sa ghrúpa ar rud éigin a rinne sé/sí sa rang.
Aithníonn an páiste fadhb agus tosaíonn ag úsáid teanga chun a chuid smaointe féin a chur in iúl agus chun feasacht ar smaointe daoine eile a léiriú.
Agus scéal aitheanta á insint acu, déanann an páiste léirmhíniú ar iompraíocht agus déanann tuairimíocht faoi ábhair spreagtha na gcarachtar.
Úsáideann an páiste teanga go muiníneach chun tagairt dá smaointe féin agus do smaointe tríú páirtithe.
Tugann an páiste cur síos agus míniú ar phríomhphointí gníomhartha agus eachtraí fíora agus samhailteacha.
Déanann an páiste plé agus machnamh ar ghníomhartha agus eachtraí fíora agus samhailteacha agus tugann míniú níos fearr ar thorthaí tuartha féideartha.
Míníonn an páiste fadhbanna agus réitigh agus tugann cúiseanna le torthaí tuartha.
Déanann an páiste machnamh ar a nuacht féin agus tuarann imeachtaí atá le teacht ón bhfianaise a chuireann imeachtaí san am atá thart ar fáil.
Tugann an páiste roinnt torthaí tuartha agus míníonn gach ceann acu.
Pléann an páiste a mhothúcháin, eispéiris agus gníomhartha féin agus mothúcháin, eispéiris agus gníomhartha daoine eile go comhbhách, mar is cuí.
Cuireann an páiste síos ar thorthaí féideartha, idir realaíoch agus samhlaíoch, eispéiris agus imeachtaí, agus tuarann iad.
Déanann an páiste machnamh agus measúnú ar a mhothúcháin, eispéiris agus gníomhartha féin agus ar mhothúcháin, eispéiris agus gníomhartha daoine eile, idir fhíor agus samhlaíoch.